سرگیجه خوش خیم حمله ای وضعیتی شایعترین سرگیجه با منشا محیطی است. در این فصل بطور اجمالی به بیماری پرداخته و درمانهای مانوری و ساده آن توضیح داده میشود. یادگیری این مانورها باعث درمان سریع بیماران شده و حس اعتماد به پزشک را بطور بارزی افزایش میدهد.
شایعترین علت بروزسرگیجه با منشاء گوش داخلی، سرگیجه خوش خیم حمله ای وضعیتی است(۱) . در یک درمانگاه معمولی بررسی سرگیجه، ۱۷ % مراجعه کنندگان دارای سرگیجه خوش خیم حمله ای وضعیتی هستند(۲). این بیماری ‌براحتی قابل تشخیص و براحتی قابل درمان است. اولین بار این بیماری توسط Barany در سال ۱۹۲۱توصیف شد : “حمله سرگیجه موقعی برای بیمار خانم رخ میداد که بطرف راست میخوابید و با خوابیدن بطرف راست سرگیجه چرخشی شدیدی حادث میشد. حمله ۳۰ ثانیه طول کشیده و باعث تهوع و استفراغ می شد . در چرخش به چپ و دراز کشیدن به پشت هیچ علایمی بروز نمی کرد ” (۳). پس از این توصیف بود که فعالیتها درجهت شناسایی و درمان بیماری متمرکزتر شد و در نهایت به کشف علت و درمان آن منجر گردید.
قبل از شروع بحث بیماری بالینی به نکات مهمی از آناتومی و فیزیولوژی اشاره شود:
در سیستم تعادلی گوش سه کانال نیم دایره ای وجود دارد این کانالها حرکات زاویه دار (چرخشی و قوس دار) را متوجه می شود و هر کانال نسبت به دیگری قائم قرار گرفته است(شکل۱-۹).
شکل ۱-۹ : نحوه قرا گیری کانالهای نیم دایره ای
 در انتهای هر کانال تورمی وجود دارد که آمپولا نام دارد. درون کانال پر از آندولنف است. درون آمپولا یک توده ژلاتینی به نام کوپولا قرار گرفته است و وزن مخصوص آن برابر آندولنف بوده و لذا درون آن  غوطه ور است. این توده ژلاتینی بر روی سلولهایی که با دارا بودن مژه های با ارتفاع متفاوت پلاریزه هستند، قرار گرفته است. حرکات کوپولا با واسطه موج حرکتی آندولنف باعث تحریک یا مهار سلول موئی ناحیه آمپولا میشود. تحریک یا مهار سلول بستگی به جهت حرکت و محل قرارگیری آمپولا در هر کانال نیم دایره ای دارد. بایستی بدقت متوجه بود که کوپولا یک سد غیر قابل نفوذ در مجرای کانال ایجاد کرده و رسوبات فقط میتوانند از کانال نیم دایره ای بدرون آمپولا وارد شوند ولی از آن رد نمی شوند(شکل۲-۹).
شکل ۲-۹ : حرکت آندولنف باعث حرکت کوپولا و افزایش پیام های عصبی میشود
 درحرکت آندولنف برخلاف محل آمپولا[۱]، جریان آندولنف بطرف قوس کانال است اما حرکت بطرف آمپولا در واقع جریان آندولنف برخلاف قوس کانال است[۲]. در صورتیکه محرک حرکتی در کانالهای فوقانی و خلفی جابجایی و خم شدن کوپولا از نوع بدور از اوتریکل[۳]ایجاد کند، مهار عصبی رخ میدهد اما اگر خم شدن کوپولار به طرف اوتریکل[۴]باشد تحریک رخ میدهد. دقیقاً بر عکس حالت فوق درکانال عرضی است یعنی ، خم شدن کوپولا بطرف اوتریکل مهاری و بدور از اوتریکل تحریکی است. علت اینحالات را در تفاوت قطبیت سلولها ی موئی در هر آمپولا است ( بخش فیزیولوژی ).
نیستاگموس به حرکات ریتمی و تکرار شونده چشم ها اطلاق میشود. تحریک کانالهای نیم دایره ای بطور شایع باعث بروز نیستاگموس ضربانی می شود. خصوصیت آن این است که دارای یک فاز حرکتی آرام و بدنبالش فاز حرکتی تند است که چشم را به محل اولیه بر می گرداند. بر اساس فازتند، نیستاگموس را از نظر جهت ضربان تقسیم می کنند . نیستاگموس یا عرضی است یا عمودی یا چرخشی و یا مخلوط اینها است ( بخش نیستاگموس را مطالعه کنید ).
نیستاگموس ژئوتروپیک به نیستاگموسی گفته می شود که بطرف زمین ضربان می زند در حالی که انواع آژئوتروپیک نیستاگموسی است که بطرف مخالف زمین ضریان می زند .